پیش گفتار
مبتکران که به عنوان یک مؤسسه‌ی آموزشی، فرهنگی و انتشاراتی با هدف
کیفیت بخشی به آموزش تأسیس شده است طی سال‌ها تلاش کرده تا به
دانش‌آموزان و مدارس در وصول به اهداف آموزش و پرورش و کسب موفقیت
کمک کند. این مؤسسه می‌تواند با استفاده از تجارب 30 ساله‌ی خود،
دستاوردهای علوم تربیتی و علوم مرتبط با آن، فناوری‌های نوین
اطلاعاتی و ارتباطی و محتوای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به
بهبود مدارس و فرایندهای کاری آن‌ها به طور شایسته‌ای کمک کند.
مؤسّسه‌ی آموزشی فرهنگی مبتکران که بیش از ربع قرن سابقه‌ی درخشان
در راستای کمک به اعتلای آموزش کشور برای خویش رقم زده است، بار
دیگر مفتخر است که با نظر و درایت افراد متخصص و مجرب، معلمان و
مؤلفان هوشمند و توانا و کادر علمی و توانمند خود، گام دیگری را
برای هرچه بهتر شدن آموزش به فرزندان این مرز و بوم بردارد.
این مؤسّسه، با درک ضرورت و اهمیّت این موضوع و با توجّه به رویکرد
یادگیری فعّال در فرایند یاددهی_ یادگیری، برنامه‌ریزی و تلاش‌های
فراوانی برای ارائه‌ی خدمات به مدارس و دانش‌آموزان سراسر کشور
انجام داده است. مجموعه‌ای که در اختیار شماست با هدف معرّفی دقیق
محصولات و خدمات بسته‌ی آموزشی مؤسّسه‌ی مبتکران تنظیم شده و
حضورتان تقدیم می‌شود.
درس‌آزمون
درس‌آزمون، ادامه یادگیری در خارج از مدرسه و خانه را ممکن می‌سازد.
- درس‌آزمون‌ها یادگیری مبتنی بر پرسش‌های اساسی و چالش برانگیز همراه با آموزش مفاهیم را دنبال می‌کنند. آن‌ها مطالب اصلی برنامه‌ی درسی را بازتاب می‌دهند.
- سیر منطقی که در توضیح و ارئه‌ی مطالب وجود دارد به نظم فکری دانش‌آموزان کمک می‌کند.
- پرسش‌های اساسی درس‌آزمون‌ها در حین ارائه‌ی محتوای آموزشی و در انتهای آن تحت عناوین تمرین و تکلیف، دانش‌آموزان را متحیّر می‌کنند، آنان را به فکر وا می‌دارند و کنجکاوی‌شان را تحریک می‌کنند.
- دانش‌آموزان با کاربرد و ادغام واقعیت‌های ساده‌ی علمی که از کاربرگ‌ها یاد گرفته‌اند به پرسش‌های عمیق مطرح شده در درس‌آزمون‌ها پاسخ می‌دهند.
- پاسخ به پرسش‌های درس‌آزمون‌ها توانایی دانش‌آموزان را در کاربرد علمی آموخته‌ها افزایش می‌دهد و زمینه‌ی خلاقیت و نوآوری را برای آنان فراهم می‌کند.
- درس‌آزمون‌ها فرصتی را فراهم می‌کنند تا دانش‌آموزان به صورت منبع‌محور و خودگستر به یادگیری در خارج از مدرسه ادامه دهند.
آزمون‌های پیشرفت تحصیلی
آزمون‌های دوره‌ای، ابزار پایش آموزش مدرسه و ابزار بازخوردگیری از
فرآیند یاددهی و یادگیری است. مدرسه می‌تواند با این ابزار میزان
تحقق اهداف آموزشی را در لایه‌های مختلف آموزشی مدرسه رصد نماید و
نقاط قوت و ضعف را به منظور جبران به معلمان و دانش‌آموزان گوش زد
کند.
فرآیند تصمیم‌سازی و نیز شناخت آسیب‌ها و سنجش عملکرد آموزشی تمام
اجزای مدرسه، وابستگی کاملی به جمع‌آوری اطلاعات درست و جامع از
طریق آزمون‌های مختلف دارد و آزمون‌های استانداردی که بتواند
اطلاعات درست در اختیار قرار دهد، مهمترین نیاز مدیران مدارس است.
براساس یک تقسیم‌بندی، آزمون‌ها به دو دسته‌ی
«آزمون‌های استاندارد شده»
و
«آزمون‌های معلّم‌ساخته»
تقسیم می‌شوند.
آزمون‌های معلم ساخته
آزمون‌هایی هستند که معلمان برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان خود تهیه می‌کنند و در طول دوره‌ی آموزش یا در پایان دوره به اجرا درمی‌آورند. در این آزمون‌ها ملاک مطلق اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. یعنی ارزیابی عملکرد هر دانش‌آموز در اکثر موارد، مستقل از عملکرد سایر دانش‌آموزان است.
آزمون‌های استاندارد شده
این دسته، آزمون‌هایی هستند که با استفاده از نمونه‌های بزرگ آزمون‌شوندگان و غالباً به وسیله‌ی مؤسسه‌های آزمون‌سازی دولتی یا خصوصی یا مراکز آموزشی و علمی، برای اندازه‌گیری پیشرفت تحصیلی، تهیه و توزیع می‌شوند. در این نوع آزمون‌ها ملاک نسبی اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ یعنی ارزیابی عملکرد هر دانش‌آموز به عملکرد سایر دانش‌آموزان شرکت‌کننده در آزمون بستگی دارد.
درس‌آزمون
کتاب های کاربرگ شامل پرسش هایی است که براساس هدف های آموزشی
برنامه درسی طراحی شده‌اند. این پرسش‌ها مبتنی بر واقعیّات علمی و
موضوعات متوسط درس هستند و پاسخ به آن ها، دانش آموزان را برای
ورود به پرسش های تفکربرانگیز آماده می‌کند.
این موضوع یکی
از راه‌کارهایی است که برای استفاده‌ی مؤثر از پرسش، عمل می‌کند؛
یعنی برای ورود به پرسش‌های تفکربرانگیز از پرسش‌های ساده یا
مبتنی بر واقعیت استفاده می‌شود؛ برای مثال در آموزش درسی درباره‌ی
آلودگی محیط‌زیست بهتر است ابتدا پرسش مبتنی بر واقعیت مطرح شود؛
مثلاً: «سه نوع آلودگی زیست‌محیطی کدامند؟» و بعد تدریس را با پرسش
تفکربرانگیز «چه راهبردهایی برای کاهش هریک از آلودگی‌ها پیشنهاد
می‌کنید؟» ادامه داد. دانش‌آموزان می‌توانند به صورت فردی یا گروهی
به این پرسش‌ها پاسخ دهند و به مفاهیم اولیه‌ی کتاب‌های درسی تسلط
پیدا کنند.
کاربرگ‌ها به صورت هفتگی برنامه‌ریزی شده‌اند؛ یعنی در طراحی
آن‌ها ابتدا محتوای کتاب درسی با توجه به حجم، زمان مورد نیاز برای
تدریس، درجه‌ی دشواری و اهمیت مطالب هر بخش و تجارب عملی معلمان و
برنامه بودجه‌بندی آموزش و پرورش در 24 یا 25 هفته‌ی آموزشی توزیع
شده و برای هر واحد هفتگی، یک کاربرگ اختصاص داده شده است. هدف‌های
آموزشی برنامه هر هفته، مبنای طراحی پرسش‌های کاربرگ‌ها قرار گرفته
است و در تدوین پرسش‌های آن، از انواع پرسش‌ها مانند چهارگزینه‌ای،
تشریحی، کوتاه پاسخ، جای خالی، جورکردنی و... استفاده شده است.
علاوه بر این، در مقطع دبستان جایی برای طرح سوال و خلاقیّت معلم
در نظر گرفته شده که آسان کننده‌ی کار کلاسی معلم است
- انجام تکالیف مقرر شده به تنهایی
- درک این که چه موقع از معلم کمک بخواهد.
- درک روش یا ضرورت کمک به همکلاسی
- یاد گرفتن چگونگی کمک گرفتن از همکلاسی
معلم می‌تواند برای مدیریت زمان، پرسش‌های کاربرگ را بین گروه‌ها تقسیم کند و هر گروه پس از پاسخ پرسش‌های مربوط، نحوه‌ی پاسخگویی خود را به بقیه گزارش دهد. این روش موجب بهبود روابط عاطفی اجتماعی بین دانش‌آموزان می‌شود، رقابت‌های گروهی را ترویج می‌کند، بازخوردهای قوی فراهم می‌آورد و نقش دانش‌آموزان را فعال‌تر می‌سازد و به تدریج مسئولیت یادگیری را به خود آن‌ها تفویض می کند.
- پیگیری آنچه دانش‌آموزان در کلاس انجام می‌دهند.
- مشغول نگه‌داشتن دانش‌آموزان به کار و حل مسایل
- پی بردن به تفاوت سرعت دانش‌آموزان در کار
- گردآوری تصحیح و ثبت و نتیجه‌گیری از نتایج تکلیف
